همه می‌دانیم که اعتیاد می‌تواند چه آسیب‌های جبران‌ناپذیری برای فرد و جامعه در پی داشته باشد. نه تنها خود فرد معتاد، بلکه خانواده و جامعه اطراف او نیز هزینه وابستگی فرد به مواد مخدر را می‌پردازند. از این رو ترک اعتیاد را می‌توان حتی برای جامعه به عنوان یک موفقیت بزرگ به حساب آورد. ترک اعتیاد، فرآیندی طولانی است که طی آن فرد یاد میگیرد ولع مصرف مواد مخدر را کنترل کرده و از عود مجدد آن جلوگیری کند. خوشبختانه این فرآیند دیگر به دشواری گذشته نیست و راه‌های آسانی پیش روی فرد معتاد است و اگر تصمیم او برای ترک جدی باشد، تیمی از متخصصان در کنارش خواهند بود و در این مسیر به او و خانواده‌اش کمک خواهند کرد. یکی از بخش‌های این تیم تخصصی، مشاور روانشناس است که فرد را برای ترک کردن آماده کرده و پس از ترک اعتیاد نیز همراه او خواهد ماند.
نقش مشاوره در فرآیند ترک اعتیاد و درمان آن
برای بسیاری از افراد، مشاوره یکی از اصلی‌ترین اقدامات در درمان سوءمصرف مواد است. درمان شناختی رفتاری، مشاوره خانوادگی و انواع دیگر درمانی می‌تواند به شما در عدم صرف مواد مخدر کمک کند. روان‌درمانی همچنین می‌تواند سایر مشکلات بهداشت روانی را که اغلب در اثر سوءمصرف مواد ایجاد شده‌اند، درمان کند.
مراکز مشاوره و کلینیک‌های ترک اعتیاد چه وظایفی دارند؟
اهمیت مشاوره ترک اعتیاد بیشتر از آن چیزی است که فکر می‌کنید. مشاوران به مشکلات افرادی که درگیر اعتیاد هستند، گوش می‌دهند و از روش‌های مخصوصی برای کمک به این افراد در جهت بهبودی استفاده می‌کنند. اگر شخص درگیر مشکلات حقوقی و قضایی باشد، مشاور ممکن است گزارش پیشرفت را به قاضی ارائه دهد. آن‌ها همچنین در دوران نقاهت، با افراد درگیر اعتیاد ملاقات می‌کنند و به آن‌ها کمک می‌کنند تا شغل خود را از سر بگیرند، شغل پیدا کنند، شرایط خود را بهبود بخشند و آن‌ها را به برنامه‌هایی ارجاع می‌دهند که به بهبودی آن‌ها کمک خواهد کرد. اگرچه تغییر در نهایت به دست بیمار است، اما مشاوران می‌توانند سبک خود را متناسب با افزایش انگیزه مراجع در هر مرحله از بهبودی تنظیم کنند. نقش مشاور فراتر از گوش دادن، آموزش و ارائه مشاوره است. از آنجا که احتمالاً خانواده و دوستان فرد نیز تحت تأثیر اعتیاد آسیب دیده‌اند، مشاوران در صورت نیاز، ممکن است به خانواده و دوستان نیز مشاوره دهند.
انواع مشاوره ترک اعتیاد
در ترک اعتیاد درمان علائم جسمانی به‌تنهایی کافی نیست، برای جلوگیری از بازگشت فرد، حتماً باید روح و روان فرد معتاد نیز التیام یابد. مشاوره ترک اعتیاد انواعی دارد که بسته به شرایط می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. مزایای آن نیز طیف وسیعی را در برمی‌گیرد که در زیر ضمن اشاره به انواع آن، مزایا و اهداف هر کدام را بررسی می‌کنیم:
مشاوره پیش از ترک اعتیاد
مراجعه به مشاور قبل از ترک اعتیاد می‌تواند بسیار کمک‌کننده و تأثیرگذار باشد. در این مرحله در جلسات مشاوره سعی می‌شود تا علت مصرف مواد مخدر، هدف از مصرف آن و آسیب‌هایی که افراد در اثر سوءمصرف مواد مخدر به آن‌ها دچار شده‌اند، ریشه‌یابی شود. مشاوره در این مرحله می‌تواند به انگیزه‌بخشی فرد کمک کرده و او را برای ترک اعتیاد مصمم کند. دقت کنید تصمیم‌گیری برای درمان اعتیاد تصمیم ساده‌ای نیست. همراهی یک مشاور خوب به افراد کمک می‌کند که به طور منظم و با سرعت بیشتری به هدفشان دست یابند و این بحران را پشت سر بگذارند.
مشاوره پس از ترک اعتیاد
دوره پس از ترک اعتیاد، یک دوره بسیار حساس در زندگی افراد است، چراکه بسیاری از افراد پس از ترک، با وجود سختی‌هایی که پشت سر گذاشته‌اند، متأسفانه مجدداً مصرف مواد مخدر را شروع می‌کنند. تأثیر مشاوره ترک اعتیاد در این دوره بسیار زیاد است و باعث جهت‌دهی و سازمان‌دهی افکار و برنامه‌های شخص می‌شود. افرادی که اعتیاد را کنار می‌گذارند، شرایط حساس و شکننده‌ای دارند و برای بازسازی روابط، بازگشت به زندگی عادی و پذیرفته شدن دوباره در جامعه نیازمند کمک هستند. در این جلسات به افراد در زمینه بهبودی شرایط کلی مشاوره داده می‌شود. همچنین مشاوران به آن‌ها کمک می‌کنند که بتوانند به زندگی عادی بازگردند، با انجام راهکارهای ارائه شده بر شرایط سخت غلبه کنند و در مقابل وسوسه مصرف مجدد مواد مخدر مقاومت کنند. افراد می‌توانند پس از ترک اعتیاد در جلسات گروهی شرکت کنند و تجربیاتشان را با دیگران به اشتراک بگذارند.
مشاوره فردی ترک اعتیاد
مشاوره فردی در ترک اعتیاد، دو هدف اصلی را دنبال می‌کند. یکی از این اهداف، پرداختن به علائم اعتیاد و آسیب‌های ناشی از سوءمصرف مواد مخدر است. مشاوره فردی همچنین به ادامه روند بهبودی شما کمک می‌کند.
درمان علائم جسمی ناشی از اعتیاد، به‌تنهایی کافی نیست. مشاوره فردی جنبه اساسی هر برنامه ترک اعتیاد به مواد مخدر و الکل و سایر روان‌گردان‌هاست، زیرا به جنبه‌های روحی و روانی اعتیاد می‌پردازد. علاوه بر این، جلسات مشاوره، به شما در ریشه‌یابی مسائل و تجربیاتی که در اعتیاد شما تأثیرگذار بوده، کمک می‌کند. این جلسات باعث می‌شود که شما به نوعی خودآگاهی دست پیدا کنید که می‌توانید از آن برای مبارزه با وسوسه مصرف مجدد استفاده کنید. در جلسات مشاوره فردی ترک اعتیاد، به شما شیوه زندگی سالم بدون مواد مخدر آموزش داده می‌شود و همچنین برای دستیابی به اهدافتان به شما کمک خواهد شد.
مشاوره گروهی ترک اعتیاد
گروه‌درمانی یک شیوه درمانی نوین است که تقریباً در تمامی کلینیک‌های ترک اعتیاد مورد استفاده قرار میگیرد و بسیار مؤثر است. در گروه‌درمانی معمولاً از متخصصان مختلف بهداشت و روان برای هدایت و راهنمایی گروه‌ها استفاده می‌شود. به اشتراک گذاشتن تجربیات و معاشرت با گروهی از افراد که شرایط مشابهی دارند، تأثیر زیادی در روند بهبودی دارد. گروه‌درمانی، احساس تنهایی را از بین می‌برد و به افراد اجازه می‌دهد که روند بهبودی، موفقیت‌ها و شکست‌های دیگران را ببینند. این روش باعث می‌شود افراد هوشیار بمانند. همچنین در جلسات مشاوره گروهی، روابطی ایجاد می‌شود که می‌تواند در لحظات بحران یا عود مجدد به افراد کمک کند. برخلاف خانواده‌درمانی، در گروه‌درمانی معمولاً افراد از قبل با هم رابطه‌ای ندارند. اعضای گروه می‌توانند ثابت یا چرخشی باشند. صرف نظر از ثابت یا چرخشی بودن اعضای گروه، به طور کلی گروه‌درمانی شامل سه مرحله است.
- مرحله آغاز (شروع کار): در این مرحله، اعضا به روند گرایش پیدا می‌کنند و قوانین و اهداف گروه را می‌آموزند.
- مرحله میانی: در این مرحله، درمانگر از مهارت‌های خود برای ایجاد تغییرات در الگوهای فکری و اصلاح رفتارها برای حرکت به سمت اهداف درمانی استفاده می‌کند. در این مرحله، ارتباطات معناداری بین اعضای گروه برقرار می‌شود.
- مرحله پایانی: هر دوره درمان گروهی منظم باید در بعضی موارد پایان یابد. با این حال، رسیدن به این نقطه پایان باید تدریجی باشد تا شناخت کافی از موفقیت‌های انجام‌شده در طول دوره درمان و رفع هرگونه اضطراب و یا غم و اندوه فراهم شود.
۵ نوع مشاوره گروهی وجود دارد که شما می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید:
- گروه‌های آموزشی روانشناختی
- گروه‌های مهارت‌افزایی
- گروه‌های رفتاری شناختی
- گروه‌های پشتیبانی و حمایت
- گروه‌های فرایند بین فردی
مشاوره خانوادگی ترک اعتیاد
اعتیاد فقط زندگی شما را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد، بلکه بر تمام اعضای خانواده شما تأثیر می‌گذارد. شما برای داشتن یک درمان موفقیت‌آمیز نیاز به روابط قوی با خانواده و دوستان دارید. خانواده شما نیز باید از مزایای مشاوره ترک اعتیاد بهره‌مند شوند. در اینجا دلایلی را برای مشاوره خانوادگی ترک اعتیاد ذکر می‌کنیم:
- اعضای خانواده برای تغییر در زندگی شما بسیار تأثیرگذار هستند.
- حضور اعضای خانواده می‌تواند احتمال پایداری شما در درمان را بیشتر کند.
- آن‌ها می‌توانند از طریق مشاوره آسیب‌های اعتیاد شما را در زندگی خود بهبود بخشند.
- مطالعات نشان می‌دهد که خانواده‌درمانی منجر به کاهش میزان عود، افزایش شادی در خانواده و کمک فرزندان به والدین معتاد خود در مدیریت وضعیتشان می‌شود.
روان‌درمانی برای ترک اعتیاد
روان‌درمانی، یک شیوه درمانی است که شامل استفاده از یک یا چند مداخله درمانی می‌شود. روان‌درمانی در واقع، فرایندی است که طی آن مشکلات یا اختلالات روانشناختی توسط یک روان‌درمانگر، درمان می‌شود. هدف از این امر افزایش سلامت عمومی و رفاه فرد است. این روش درمانی معمولاً با سایر اشکال درمانی یا دارویی ترکیب می‌شود. بیماران می‌توانند با بهبود سبک زندگی سالم، مانند خواب کافی و مناسب، تغذیه و ورزش منظم در دستیابی به‌سلامتی کلی نیز سود ببرند. درمان به طور معمول از چند ماه تا سال طول می‌کشد و مدت هر جلسه ۳۰ تا ۶۰ دقیقه است. با شناسایی ریشه مشکلات و تلاش برای برطرف کردن آن‌ها، بحث تحلیلی می‌تواند به تغییر رفتارها، از جمله رفتارهای مرتبط با سوءمصرف مواد کمک کند. روان درمانی شامل رفتار درمانی شناختی، رفتار درمانی دیالکتیکی، درمان روان پویایی، روانکاوی و درمان حمایتی است. نتایج روان‌درمانی مشابه تغییراتی است که توسط برخی از داروها در مغز ایجاد می‌شود. استفاده از ترکیب دارو با روان‌درمانی مفید است اما گاهی روان‌درمانی آنقدر مؤثر است که برخی از افراد به مصرف دارو نیاز پیدا نمی‌کنند.