بیشتر مردم فکر می کنند که کودکان کوچک نمی توانند اضطراب داشته باشند. آنها فکر می کنند چون کودکان تجربه زیادی در زندگی ندارند، دلیلی برای نگرانی هم نخواهند داشت. اما حقیقت بسیار متفاوت است. تقریباً ۲۰٪ از کودکان پیش دبستانی حالات اضطرابی دارند. اضطراب می تواند با افسردگی و مشکلات رفتاری و خواب مرتبط باشد. با توجه به این امر درمان بیماری در اسرع وقت اهمیت زیادی دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، با ما همراه باشید.
چه نوع اضطرابی در کودکان پیش دبستانی شایعتر است؟
- اضطراب جدایی: کودک هنگام جدا شدن از والدین و خانواده، بسیار مضطرب و ناراحت است. از حضور در اردوگاه، بازیهای گروهی یا رفتن به اردو امتناع می ورزد. کودکان مبتلا به اضراب جدایی نگران هستند که پس از جدا شدن از عزیزانشان، اتفاقات بدی برای خود یا آنها رخ خواهد داد.
- اضطراب اجتماعی: شامل ترس شدید از موقعیت های اجتماعی است. کودک در اطراف دیگران بسیار مضطرب و هشیار است و ممکن است نگران قضاوت یا تحقیر از سوی آنها باشد.
- فوبیای ویژه(هراس های ویژه): فوبیا یا هراس، ترس شدید و غیرمنطقی است که بر اثر یک وضعیت خاص یا چیزهایی مانند رعد و برق ایجاد می شود. این ترس باعث پریشانی شدید می شود و می تواند کودکان را از شرکت در فعالیت های روزمره عادی باز دارد.
علائم شایع اضطراب در کودکان
برای پی بردن به اضطراب کودکان، به وجود علایم زیر در آنها دقت نمایید.
علائم جسمی اضطراب در کودکان:
- بدون بیماری یا علل پزشکی خاص، از سردرد یا دل درد شکایت می کنند.
- از خوردن میان وعده یا ناهار در مهد کودک یا مدرسه خودداری می کنند.
- بجز حمام خانه، حاضر نیستند در جای دیگری به حمام بروند.
- این کودکان بی قرار، ناراحت، بیش فعال یا پریشان هستند. (حتی بدون داشتن اضطراب)
- لرزش یا تعریق شدیدی در شرایط خاص دارند.
- به طور مداوم تنش عضلات دارند.
- در خوابیدن یا بخواب رفتن مشکل دارند.
علائم عاطفی اضطراب در کودکان:
- زیاد گریه می کنند.
- بسیار حساس هستند.
- بدون هیچ دلیل روشن و مشخص، عصبانی یا پریشان می شوند.
- از انجام اشتباهات، حتی جزئی می ترسند.
- حملات هراس دارد (یا از داشتن حملات هراس می ترسد).
- در مورد چیزهایی که در آینده بسیار دور اتفاق می افتد، نگران هستند. مانند نگرانی در مورد شروع مدارس در سال آینده.
- در هنگام شرکت در جمع (در مهد کودک، مدرسه، خانه اقوام و غیره) نگران هستند یا می ترسند.
- در مورد از دست دادن پدر و مادر یا عزیزانشان کابوس های مکرر دارند.
علائم رفتاری اضطراب در کودکان:
- به طور مداوم در مورد عواقب اتفاقات سوال می کنند. (مثلا “اگر زمین لرزه اتفاق بیفتد چه می شود؟”)
- از پیوستن به جمع های بازی اجتناب می کنند.
- وقتی انتظار می رود که با دیگران همکاری کنند، سکوت می کنند یا خود را کنار می کشند.
- از رفتن به مدرسه امتناع می ورزند.
- در هنگام نهار یا استراحت در خانه تنها می مانند.
- ازشرکت در موقعیت های اجتماعی با بچه های دیگر مانند مهمانی های تولد یا فعالیت های خارج از خانه، امتناع می ورزند.
- به طور مداوم به دنبال تأیید والدین و مراقبان، معلمان و دوستانشان هستند.
- می گوید: “من نمی توانم این کار را انجام دهم!” بدون اینکه دلیل مشخصی داشته باشند.
- غالبا بداخلاق هستند و اوقت تلخی می کنند.
مدیریت اضطراب در کودکان پیش دبستانی
راهکارهایی برای کمک به مقابله با اضطراب جدایی در کودکان پیش دبستانی
خوشبختانه، مواردی وجود دارد که می توانید برای کمک به کودک مبتلا به اضطراب جدایی انجام دهید. برخی از این راهکارها عبارتنداز:
۱-جدایی را تمرین کنید!
قبل از نزدیک شدن به روز اول مدرسه، با جدایی های مختصر، فرزندتان را آماده کنید. سعی کنید از اتاق بیرون بروید و کمی کودک را تنها بگذارید. هرچه بیشتر با فرزندتان تمرین کنید، جدایی روز اول مدرسه برای او آسانتر می شود. این به کودک کمک می کند تا دور بودن از شما و مشاهده ی بازگشت به خانه را تمرین کند. علاوه بر این می توانید فرزندتان را برای چند دقیقه یا چند ساعت، نزد یک فرد قابل اعتماد بگذارید تا آمادگی اش برای رفتن به مدرس بیشتر شود.
۲- قبل از شروع مدارس، بهمراه کودک چند بار ازمدرسه بازدید کنید
اگر گمان می کنید فرزند شما علائم اضطراب جدایی را نشان می دهد، قبل از شروع مدارس، چند بازدید از مدرسه و ملاقات با معلمان را ترتیب دهید. کودکان با این روش می دانند که صبح ها چه کسی از آنها استقبال می کند و در محیط مدرسه و کلاس احساس راحتی بیشتری می کنند.
۳- اجازه دهید کودک رفتن شما را ببیند
با فرزندتان خداحافظی کنید و مخفیانه محیط را ترک نکنید. ترک ناگهانی کودک ممکن است باعث اضطراب بیشتر او شود زیرا کودک نمی داند شما هنوز در ساختمان هستید یا خیر. یک خداحافظی سریع و مثبت داشته باشید تا به فرزندتان بگویید که از رفتن او به مدرسه خوشحال و هیجان زده هستید.
۴- آرامش خود را حفظ کنید
بچه ها مستقیماً به نحوه واکنش والدینشان در یک موقعیت پاسخ می دهند. اگر از ترک فرزندتان ناراحت و نگران باشید، کودک شما نیز همین حس را خواهد داشت.
صدای خود را آرام و ملایم نگه دارید و آرامش خود را حفظ کنید. فرزندتان را در آغوش بگیرید و به او بگویید که دوستش دارید. به کودکتان بگویید که چند ساعت دیگر به دنبال او می آیید تا با هم به خانه بروید.
۵- در جشن ورود به مدرسه شرکت کنید
جشن های ورود به مدرسه معمولا جو شاد و پرهیجانی برای کودکان ایجاد می کنند. این جشن ها می توانند اضطراب و ناراحتی کودک را کم کنند و باعث شوند آنها مدرسه را محیطی شاد ببینند. علاوه براین کودکان می توانند در این جشن با معلم ها و همکلاسی های خود آشنا شوند و این موجب افزایش آمادگی شان می شود.
۶- ثابت قدم باشید اما همچنان به کودک دلگرمی بدهید
بهترین راه برای مقابله با ترسهای دانش آموز این است که پشتیبان کودک و در عین حال ثابت قدم باشید. به عنوان مثال می توانید بگویید، “فکر می کنم عصبانی و مضطرب هستی اما باید به مدرسه بروی” یا اینکه “به من بگو چه چیزی باعث نگرانی تو شده است.” با صحبت کردن با کودک ممکن است متوجه شوید که یک مشکل واقعی باعث اضطراب او شده است. کودک شما ممکن است مورد زورگویی یا آزار همکلاسی های خود واقع شده باشد. یا اینکه معلم سختگیری داشته باشد و یا حتی تکالیفی داشته باشد که از نظر او سخت هستند. بنابراین به دنبال علت و حل مسئله باشید.
۷- کودک ممکن است دمدمی مزاج باشد
ممکن است فرزند شما یک هفته در مدرسه کاملاً خوب باشد و بعد از آن دوباره دچار اضطراب شود. یا ممکن است رفتارهایی از جمله امتناع از پوشیدن لباس یا خوردن غذا از خود نشان دهند. این تغییرات ممکن است کودک را در معرض تغییرات زیادی قرار دهد و باید با گذشت زمان تعدیل شود. اگر فرزند شما به طور مداوم این تغییرات را تجربه می کند، بهتر است با معلم یا متخصص کودکان صحبت کنید.
۸- از معلم مشاوره بگیرید
معلمان متخصص کودکان هستند. اگر کودک اضطراب زیادی داشته باشد، معلم می تواند فرزندتان را در آغوش بکشد تا او احساس راحتی کند. معلم ها همچنین ممکن است ایده هایی برای کمک به فرزند شما داشته باشند. مثلا صبح ها وظیفه ای مانند چیدن میز صبحانه به کودک محول کنید تا حواسش پرت شود. در مورد قرار ملاقات ها با معلم فرزندتان کوتاهی نکنید و در مورد راهکارهای کمک به کودک در کاهش اضطراب با هم صحبت کنید.
هر کودکی در زمان جدایی واکنش متفاوتی نشان می دهد. در حالی که برخی از کودکان اضطراب خود را در کلاس و مدرسه نشان می دهند، برخی دیگر ممکن است آن را در خانه ابراز کنند. شناخت علائم اضطراب جدایی و کمک به کودک این امکان را می دهد تا آنها در کلاس درس راحت تر شوند و این آمادگی خوبی برای سالهای بعدی مدرسه بوجود خواهد آورد.
چه زمانی کودک نیاز به حمایت بیشتری دارد؟
بروز ترس و اضطراب در کودکان، به ویژه هنگامی که در موقعیت ها و تجربیات جدیدی قرار می گیرند، شایع است. بیشتر کودکان بتدریج یاد می گیرند که با ترس ها و نگرانی های مختلف کنار بیایند.
با این حال در موارد زیر ممکن است کودکان به حمایت بیشتری نیاز داشته باشند:
- آنها بیش از سایر کودکان هم سن خود احساس اضطراب می کنند.
- اضطراب مانع از آن می شود که آنها در فعالیت های جمعی مدرسه یا اجتماعی شرکت کنند.
- اضطراب در توانایی آنها در انجام کارهایی که کودکان دیگر هم سنشان انجام می دهند، دخالت دارد.
- ترس ها و نگرانی های آنها با مسائل زندگی شان متناسب نیست.
اگر ترس های کودک تأثیر جدی بر زندگی او گذاشته و هیچ یک از این روشها به کاهش اضطرابش کمک نمی کند، ممکن است وقت آن رسیده باشد که با پزشک یا روانشناس صحبت کنید.روانشناسان مجرب در مرکز مشاوره هنر آرامش به صورت تلفنی وحضوری آماده ارائه خدمت به شما عزیزان میباشد